Unity in actie: vrijwilligers uit de dancescene geven voorlichting op festivals

“Ik heb een pilletje bij me, maar twijfel of ik dat kan gebruiken.” “Ik heb voor ik hier naar toe kwam diclofenac gebruikt en vraag me af of dat kwaad kan.” Deze en andere vragen worden door festivalbezoekers gesteld aan preventiewerkers van NK en de vrijwilligers van Unity, die festivalbezoekers voorlichten over uitgaan, alcohol en drugs. Op zo’n 25 festivals in Brabant wordt de speciale Unity-stand ingericht. Wij gingen een kijkje nemen bij ‘7th Sunday’ in Erp, waar 4 juni zo’n 40.000 bezoekers op af kwamen.

Unity is een landelijk initiatief van zes verslavingszorginstellingen, waaronder NK. De organisatie is al meer dan twintig jaar actief op festivals en evenementen. Bezoekers in Erp kunnen nauwelijks om de Unity-stand heen. De wandeling van de entree naar de diverse podia voert de bezoekers langs de stand, herkenbaar aan twee grote banners en een bord met in koeienletters ‘Drugs Information’. Xandra Laplante, NK-preventiewerker en projectleider Unity Brabant: “Dit is zeker een mooi plekje, maar dat krijgen we op de meeste festivals. We hebben over aanloop dan ook meestal niet te klagen. In het begin kijken bezoekers vaak nog even de kat uit de boom, maar als het event vordert, krijgen we steeds meer aanloop.” Als de belangstelling toch achterblijft, vervult Xandra de rol van ‘propper’ of gaan de peers mobiel voorlichten.

Briefing over extra risico’s

Het concept van Unity is gebaseerd op peer-education: voorlichting door leeftijd- en leefstijlgenoten. De peers stralen deskundigheid uit, zijn goed herkenbaar en hebben een belangrijke voorbeeldfunctie. Het team van Unity Brabant bestaat uit achttien peers en zo nodig worden peers van buiten de provincie ingeschakeld. Alle peers hebben een kennis- en communicatietraining gevolgd. Xandra: “Daarnaast is actuele informatie over trends in middelengebruik een must. Daarom hou ik voor het event begint een briefing op basis van informatie van DIMS [het landelijke drugsmonitoringsysteem van het Trimbos-instituut, met NK als een van de deelnemers]. Zo weten de peers of er middelen in omloop zijn die extra risico’s geven.”

Meer impact door eigen ervaringen

Veel peer-educators komen zelf uit de dancescene en hebben ervaring met middelengebruik. Maar dat is geen voorwaarde, zegt Unity-peer Judy (29). “Ik heb zelf wel gebruikt, maar bij de training waren er ook een paar die geen ervaringen met gebruik hadden. Zelf denk ik wel dat het een gesprek met bezoekers gemakkelijker maakt.” Judy heeft gesolliciteerd omdat een vriendin enthousiaste verhalen vertelde over Unity. Ook Jeroen (30) vindt ervaring belangrijk en zegt dat een gesprek meer impact heeft als een peer zelf gebruikt heeft: “Ik gebruikte zelf een periode veel pillen, ik besefte dat dat niet goed was. Ik zag in het werk bij Unity een kans om ervan af te komen. Dat is gelukt: sinds ik drie jaar geleden voor Unity ben gaan werken, gebruik ik niet meer.”

Vragen voor een ‘vriend’

Vandaag op ‘7th Sunday’ wordt er gewerkt in twee ploegen van drie peer-educators, die elkaar iedere twee uur aflossen. Bezoekers komen met specifieke vragen naar de stand. “Dat zijn vooral geroutineerde gebruikers,” zegt Jeroen. “Ze hebben vragen over combinaties van middelen en hoeveel ze veilig kunnen gebruiken, of ze willen praten over nare ervaringen. Anonimiteit is gewaarborgd, namen doen er niet toe. Desondanks komen ze toch nog vaak vragen stellen voor een zogenaamde ‘vriend’. Ja, dat zal wel, denk ik dan.”

De les lezen

Maar er komen ook bezoekers die gewoon nieuwsgierig zijn. Of die de peers de les willen lezen omdat ze ‘alles al weten’. Om het gesprek met die groep aan te gaan, werken peers met vragenlijsten. Judy: ”Als mensen geen vraag hebben, proberen we een gesprek op gang te krijgen via een enquête. Die bevat vragen over feitelijke kennis en over het eigen gebruik van middelen. We nodigen hen uit die in te vullen en bespreken de enquête vervolgens.”

Timing is belangrijk: als gesprekken te kort duren, voelen bezoekers zich niet serieus genomen, maar ook te lange gesprekken zijn niet de bedoeling. Jeroen: “Te lange gesprekken komen vaak voor als mensen problemen hebben. Wij zijn echter geen hulpverleners. Op een gegeven moment breken we zo’n gesprek af en verwijzen we door naar de hulpverlening van Novadic-Kentron.”

Judy en Jeroen zijn tevreden met hun werk voor Unity. Er is veel belangstelling en ze hebben het idee dat de gesprekken ertoe doen. Die belangstelling blijkt ook uit de ingevulde enquêtes: gemiddeld worden er negentig enquêtes ingevuld. Jeroen: “Dat aantal hangt wel af van de aard van het festival. Zo was Unity vorig jaar voor het eerst bij de Zwarte Cross. Daar werden dagelijks 250 enquêtes ingevuld.”

Extreem weer en gevaarlijke combinaties

Er zijn gelukkig nauwelijks incidenten rond de stand. En ook met eventuele gezondheidsverstoringen valt het mee. Toch neemt het aantal extreme gezondheidsverstoringen in het algemeen niet af. Xandra: “Dat komt vaak door gebrekkige kennis over effecten van gebruik of combigebruik. Maar ook extreme weersomstandigheden kunnen een rol spelen. Veiligheid staat hoog in het vaandel bij de organisatoren van festivals. Belangrijk bij het hete weer van de laatste tijd zijn gratis water, diverse schaduw- en chill-outplekken en een insmeerstand. Ook assistentie van EMS [Events Medical Services] is belangrijk. Hier zijn ze met 35 mensen aanwezig. Het aantal mensen dat EMS-hulp nodig heeft, is gelukkig slechts een fractie van alle bezoekers.”