Coronacrisis en middelengebruik: crisis kan sluimerende problemen snel vergroten

Veel van de maatregelen die werden genomen tegen de verdere verspreiding van corona hadden grote invloed op het gebruik (en misbruik) van alcohol en drugs. Het sluiten van de horeca en casino’s en het verbieden van grootschalige festivals waren natuurlijk maatregelen die direct van invloed waren op het gebruik. Maar ook de richtlijnen om anderhalve meter afstand te bewaren, zoveel mogelijk thuis te blijven en drukte te vermijden, hadden een direct of indirect effect. Wat die effecten waren, was moeilijk te voorspellen: deze situatie was uniek. Er waren minder gelegenheden om te drinken of drugs te gebruiken, maar anderzijds kan middelengebruik ook een rol gaan spelen bij het dempen van negatieve emoties en het verdrijven van verveling. Hoe heeft dit uitgepakt? Onze preventiewerkers vertellen over hun bevindingen.

“Aanvankelijk waren mijn collega’s en ik bang dat het gebruik onder jongeren sterk zou toenemen,” zegt senior preventiewerker Alex van Dongen. “Het sluiten van de horeca, scholen en sportclubs zou tot verveling leiden, wat een reden zou zijn om te gaan gebruiken. Maar we zagen juist dat het gebruik onder jongeren gemiddeld afnam. Met name onder jonge, beginnende gebruikers. Die gebruiken drugs vaak samen met andere jongeren in groepsverband, en niet als ze thuis in hun eentje op de bank of op hun kamer zitten. En dat geldt zeker ook voor het experimenteren met drugs, waarover we ook minder vragen kregen tijdens het hoogtepunt van de coronacrisis. Ik verwacht dan ook niet dat we na de crisis veel verzoeken krijgen om in gesprek te gaan met experimenterende jongeren of hun ouders.”

Nul comazuipers

De drastische daling van het aantal comazuipers was in lijn met dit beeld. Senior preventiewerker Bernard van ‘t Klooster: “We hebben afspraken met bijna alle Brabantse ziekenhuizen over alcoholintoxicaties – vaak comazuipen genoemd. Alle gevallen van alcoholintoxicaties onder de 18 jaar worden naar ons doorverwezen. Dat gebeurde vóór corona verspreid over de hele provincie meerdere keren per week. Maar sinds de sluiting van de horeca hebben we geen enkele doorverwijzing gekregen. Jongeren konden minder samenkomen en ouders waren vaker thuis en konden toezicht houden. Alcoholintoxicaties lijken toch vooral te ontstaan door drinken met andere jongeren als er geen ouders in de buurt zijn… Pas toen de maatregelen weer werden versoepeld, kregen wij weer meldingen binnen.”

Minder partydrugs, meer cannabis

Anders is het beeld bij regelmatige gebruikers, die het stadium van experimenteren al achter zich hebben gelaten. Landelijk onderzoek van Team Alert onder 1.200 jongeren laat zien dat het gebruik van middelen die vaak op festivals en in groepen gebruikt worden, zoals xtc, mdma en lachgas, afnam. Niet alleen zijn er minder gelegenheden om te gebruiken, ook brengt het gebruik van drugs tijdens de pandemie extra risico met zich mee. De testservice wijst gebruikers op deze risico’s. Zo hebben drugs een negatieve invloed op het immuunsysteem en zorgen ze voor een extra belasting op de hart- en bloedvaten en de ademhalingswegen. Maar nu het er naar uitziet dat corona voorlopig nog wel een grote invloed zal hebben op de maatschappij en er weinig tot geen festivals zijn deze zomer, gaan gebruikers wel op zoek gaan naar alternatieve gebruiksmomenten. Ze gebruiken nu bijvoorbeeld op kleinschalige thuisfeestjes.

Zorgen

Terwijl het gebruik van partydrugs afnam, bleek het gebruik van cannabis juist te stijgen. Alex maakt zich zorgen over deze groep: “Voor de regelmatige gebruikers ligt verslaving op de loer. Zij balanceerden voor corona al op de grens van excessief gebruik en verslaving. Meer verveling en andere negatieve emoties betekent voor deze groep ook meer gebruik en dan krijgt het middel een andere functie die kan leiden tot grote problemen.”

Een eigen ‘challenge’

Regelmatige gebruikers zijn uiteraard niet alleen jongeren. Het gebruik van met name alcohol wordt als volkomen normaal gezien door de meeste volwassenen. En ook daar speelde de coronacrisis een rol in het gebruik. Bernard: “Mensen werkten thuis of soms een tijdlang helemaal niet en waren door de sluiting van de horeca en sportverenigingen ook buiten werktijd vooral thuis. Voor sommige mensen zorgde dat voor een afname in alcoholgebruik omdat de dagelijkse hectiek door de maatregelen juist minder werd en ze daardoor minder stress hadden. En zelfs waren er mensen die deze tijd hebben gebruikt om het roer om te gooien en die een eigen ‘challenge’ zijn begonnen om een tijd helemaal niet te drinken.”

Kwetsbaar

Maar in zijn algemeenheid hebben de maatregelen, zeker in combinatie met het mooie weer, gezorgd voor een toename van het drankgebruik thuis, ook overdag. Bernard: “We zagen dat mensen vaker en vroeger op de dag een biertje of een wijntje gingen drinken. Dat leidt natuurlijk lang niet altijd tot misbruik of verslaving. Maar als je drinkt vanwege bijvoorbeeld angst om ziek te worden of je baan te verliezen, om gevoelens van eenzaamheid of verveling te verdrijven of om financiële problemen te vergeten, wordt de kans op verslavingsproblemen wel veel groter. Zeker degenen die al eerder problemen met gebruik hebben gehad of psychische problemen hebben, zijn extra kwetsbaar. De coronacrisis hoeft niet tot problemen met gebruik te leiden, maar het is wel een factor die sluimerende problemen snel kan vergroten. Het is belangrijk dat je dan snel advies of hulp zoekt, want hoe eerder je je problemen met gebruik aanpakt, hoe groter de kans op herstel.”

Hulp nodig? Je kunt je gewoon aanmelden bij NK!

Tijdens de coronacrisis was er een dip in het aantal nieuwe aanmeldingen. Daardoor zijn hulpvragen mogelijk langer blijven liggen. Gelukkig is het aantal aanmeldingen nu weer normaal, maar wellicht zijn er nog altijd mensen die twijfelen. Bij NK houden we ons aan alle richtlijnen die er gelden voor de zorg en ook behandeling op afstand (online of via (beeld)bellen) is mogelijk! Voor vrijblijvend advies kunnen mensen met problemen of vragen, maar ook naasten of verwijzers, altijd contact opnemen met onze afdeling Advies en Informatie. Bel ons op 073-684 90 90.