De ins and outs van methadonbehandeling: “Sommige cliënten hebben hun leven beter op orde dan ik!”

Bij de Medisch Ambulante Zorg (MAZ) helpen we mensen met een chronische opiatenverslaving door middel van de methadonbehandeling een meer gestructureerd bestaan op te bouwen. Hoe doen we dat precies en waarom is methadon beter dan heroïne? We brengen een bezoekje aan verslavingsarts Patricia Velkers bij de MAZ in Tilburg en spreken over het verstrekken van methadon, over grote en kleine doelen en over de vooroordelen waar ze het liefst vandaag nog mee wil afrekenen: “Mensen denken vaak dat verslaafden helemaal niet functioneren, maar sommige cliënten hebben hun leven beter op orde dan ik!”

Er zijn nog steeds veel vooroordelen over mensen met een verslaving. Patricia: “De meest voorkomende is misschien wel dat mensen met een verslaving altijd zouden liegen of in ieder geval niet eerlijk zijn. Toen ik bijna 26 jaar geleden met deze cliënten begon te werken, viel het me meteen op dat het eerder andersom is! De mensen die hier komen, hebben geen pretenties, dat maakt het zo leuk om met deze groep te werken. Ze zijn veel eerlijker en duidelijker dan de meeste mensen. Ook denken mensen dat verslaafden altijd maar meer en meer willen gebruiken. Dat is onzin. De meeste cliënten hebben de diepe wens om minder te gebruiken of helemaal van hun verslaving af te komen, maar dat is helaas niet altijd haalbaar.”

Honger stillen

Verslaving is een hardnekkige aandoening. Vooral bij heroïne is het moeilijk om te stoppen, omdat je er geestelijk én lichamelijk sterk van afhankelijk wordt. Doordat je alleen nog maar bezig bent met ‘scoren’, ontspoort je leven uiteindelijk totaal. Zonder heroïne voel je je verschrikkelijk, en als je dan ook nog eens grote problemen hebt in je leven, is het logisch dat je een sterke craving voelt om opnieuw te gebruiken. Als je langdurig afhankelijk bent van heroïne, kan methadonbehandeling een oplossing zijn. Methadon is een ander opiaat dat de honger naar heroïne stilt en waarbij je geen last krijgt van ontwenningsverschijnselen. Patricia: “Het werkt veel langer dan heroïne, waardoor iemand niet meer de hele tijd moet ‘scoren’. Je hoeft methadon maar één keer per dag te nemen, terwijl je heroïne wel drie of vier keer op een dag moet gebruiken. Zo kan iemand weer structuur in zijn leven aanbrengen en bijvoorbeeld gaan werken.”

Samen doelen stellen

Naast de behandeling met methadon werken we met de cliënten vooral toe naar een stabieler leven en een verbetering van de gezondheid. Patricia: “Doordat ze met grote regelmaat bij ons komen, kunnen we goed monitoren hoe het met ze gaat, lichamelijk én psychisch. Ook stellen we samen doelen op, zodat we het leven van de cliënt op verschillende gebieden kunnen verbeteren. Soms heeft een cliënt grote doelen, zoals het contact met een kind herstellen, een baan of een eigen woning vinden. En soms zijn het kleine, praktische zaken waar we bij helpen, zoals ervoor zorgen dat iemand weer naar de tandarts gaat, of samen een belangrijk telefoontje plegen. We kijken goed naar wat nodig is om de doelen te bereiken.”

Dubbele diagnose

Veel cliënten bij de methadonbehandeling hebben last van een ‘dubbele diagnose’. Naast hun verslaving worstelen ze bijvoorbeeld ook met een licht verstandelijke beperking of met psychische problemen. Patricia: “Toen ik in 1996 begon, was er weinig oog voor andere problemen en lag de focus alleen op de verslaving of het verslavingsgedrag. Ook dacht men toen meer ‘curatief’, waardoor mensen regelmatig tussen wal en schip vielen. De laatste jaren is er veel verbeterd op dit gebied. Er zijn samenwerkingen opgestart met andere instellingen om de expertise te bundelen. Ook wordt nu meer erkend dat verslaving in sommige gevallen een chronische aandoening is waarbij stabilisatie een van de belangrijkste doelen is geworden.”

Een ander leven

Met de methadonbehandeling valt op dat gebied veel winst te behalen. Patricia: “Cliënten worden stabieler door de werking van de methadon, maar ook door de structuur die ze in hun leven krijgen, doordat ze regelmatig naar ons toe komen. Het stelt hen in staat om een ander en beter leven te leiden dan voorheen. Het beeld dat alle methadoncliënten verloederde types zijn, klopt dan ook totaal niet. Het zijn heel verschillende mensen met heel verschillende levens. Ja, een paar cliënten zijn dakloos, maar anderen wonen gewoon thuis met hun gezin. Ook hebben velen een baan, of doen ze vrijwilligerswerk of mantelzorg voor hun ouders.”

Van elkaar leren

“Het mooiste aan mijn werk vind ik dat ik kan bijdragen aan het verhogen van de levenskwaliteit van onze cliënten. Met kleine verbeteringen kunnen we al zoveel verschil maken. Bij deze chronische groep heb je bovendien echt de tijd om een vertrouwensband op te bouwen. Sommige cliënten komen hier al dertig jaar! Ik zie zoveel veerkracht en overlevingskracht bij de mensen, misschien niet altijd volgens de sociale normen, maar dat leert je ook veel over jezelf. Dat vind ik mooi: dat zij niet alleen van ons, maar wij ook van hen kunnen leren. Dan kom je erachter dat de scheidslijn tussen ‘wij’ en ‘zij’ eigenlijk niet bestaat.”

Meer weten?

Benieuwd naar het werken bij en de cliënten van de MAZ? Lees hier een interview met collega’s Peter en Emile van de MAZ in Tilburg.