Hoe motiveer je een puber? Vijf tips voor iedereen die met jongeren omgaat!

Jongeren zijn “werk in uitvoering”. Lichaam, hersenen, hormonen: alles verandert compleet als je gaat puberen. Dat maakt pubers soms een uitdaging in de omgang. Maar wat als die jongeren ook nog eens problemen hebben met genotmiddelen? Hoe motiveer je de grillige, onvoorspelbare, impulsieve puber om het leven weer op de rit te krijgen? Vijf tips van iemand die dit dagelijks doet!

Maril van Rijt werkt als systeemtherapeut bij het jeugdteam in Roosendaal en Bergen op Zoom. Zij behandelt verslaafdde jongeren ambulant, met veel aandacht voor de omgeving. Deze jongeren hebben vaak ook psychische problemen en een heftige voorgeschiedenis. Maril: “Daardoor wordt normaal experimenteergedrag uiteindelijk een echte verslaving.” Maril heeft veel ervaring met het motiveren van pubers. Want zonder motivatie heeft een behandeling weinig effect. Welke tips heeft zij voor het omgaan met jongeren?

Tip 1: neem de jongere serieus

Maril: “Ik denk dat bij motiveren van pubers in wezen dezelfde dingen belangrijk zijn als bij een volwassene: onvoorwaardelijke acceptatie, empathie en oprechtheid. Dat lijkt voor de hand liggend, maar als je jongeren alleen beschouwt als lastige pubers, bereik je niks. Je moet affiniteit hebben met deze doelgroep, je moet het echt leuk vinden om met jongeren om te gaan. Je kunt ze veel leren, ze zijn flexibeler, nog niet vastgeroest in hun patronen. De problemen die ze hebben, zijn vaak nog goed te overwinnen.”

Tip 2: ga meteen aan de slag

“Omdat jongeren impulsief zijn, is het heel belangrijk dat je meteen doorpakt. Dus zeker in het begin frequent afspreken en er bovenop zitten. Zet direct stappen. Bijvoorbeeld als ze een opleiding willen volgen: meteen gaan uitzoeken wat er mogelijk is en samen contact leggen met de opleiding. Natuurlijk kun je niet alles onmiddellijk gedaan krijgen. Sommige doelen liggen nu eenmaal verder weg. Ik vergelijk dat dan met een wereldreis. Die moet je ook voorbereiden: spullen kopen, je route plannen, inentingen halen‚Ķ Maar je kunt wel al nú een stapje zetten. We kunnen alvast op de kaart kijken.”

Tip 3: focus op wat meteen iets oplevert

“Jongeren zijn sowieso al gericht op de korte termijn, maar als ze ook nog verslaafd raken, wordt dat nog versterkt. Jongeren zijn nog volop bezig met het ontwikkelen van hun identiteit – wie ze zijn, wat ze willen – en met het aanleren van vaardigheden om problemen op te lossen en vrienden te maken. Als je dan ernstig verslaafd raakt, stagneert je emotionele ontwikkeling. Veel inzicht bieden en uitleg geven werkt dan helemaal niet. Leg de focus op wat goed gaat, op wat meteen iets oplevert. Argumenten als ‘je wilt toch later wel een goede baan?‚’ boeien ze niet. Dus focus op positieve effecten op korte termijn. Zoals een betere relatie met je verkering, je vrienden, je ouders. Minder spanningen thuis. Beter slapen. Dat ze geld overhouden. Dat het op hun werk beter gaat, of dat ze een leuke opleiding gaan volgen. Zoek naar dingen waar ze zelf direct enthousiast van worden.”

Tip 4: beweeg mee, maar stel wel grenzen

“Je moet zowel naast de jongere staan als grenzen stellen. Ik ben er voor hen – ik heb veel contact met ze, ik ga mee naar bedrijven, instellingen of scholen als dat nodig is. Maar tegelijk verwacht ik wel dat ze actief meewerken aan de behandeling, dat ze de afspraken nakomen die we maken. Je biedt een kader, maar daarbinnen beweeg je zoveel mogelijk mee. Het is net als dansen: soms moet je daarbij een stapje terug doen, maar uiteindelijk ben jij wel degene die de dans leidt. Ook is het belangrijk dat je je eigen grenzen en valkuilen kent. Als een jongere zich bijvoorbeeld heel zielig en hulpeloos gaat opstellen – ‘dat kan ik helemaal niet, dat durf ik niet‚’ – ben je al gauw geneigd alles maar voor hem of haar te gaan doen. En daar is zo‚’n jongere niet mee geholpen.”

Tip 5: maak het breder dan het middel

“Een jongere is meer dan alleen een verslaving. Alcohol, gamen, gokken, drugs: middelengebruik is een onderdeel van een heel leven, en dat onderdeel heeft een functie. Zo kan iemand gamen om problemen te vergeten. Of een jongere met ADHD gebruikt cannabis als zelfmedicatie. Ouders, maar ook professionals die met jongeren werken, hebben de neiging alleen te focussen op het middel: ‘je blowt te veel!‚’ En grenzen stellen is belangrijk, maar niet het enige. Je moet ook doorvragen: ‘Hoe gaat het met je? Waarom gebruik je? Wat zijn voor jou de voor- en nadelen van gebruik?‚’ Waar ligt de motivatie, waarom zou een jongere willen stoppen of minderen? Op jezelf wonen. Meer geld. Als je je leven op orde hebt – je school loopt goed, je haalt voldoening uit je werk – maakt niemand er meer een probleem van als je af en toe een biertje drinkt. En als een jongere zijn leven eenmaal goed op de rit heeft, heeft hij vanzelf al vaak minder behoefte aan een joint. Die heeft-ie dan niet meer nodig om zich goed te voelen.”

Meer weten?

Maakt u zich zorgen over een jongere? Kijk op www.kentra24.nl of neem contact met ons op!