Online module ‘Naast jou’ voor partners, ouders en kinderen van verslaafden: minder voor de ander en meer voor jezelf leren leven

Als je een partner, ouder of kind hebt met problemen door misbruik of verslaving, komt ook je eigen leven steeds meer in de greep van het gebruik. Ilke van der Sangen, consulent bij Advies & Informatie, spreekt elke week naasten die de wanhoop nabij zijn. Ilke: “Ze lopen voortdurend op eieren en proberen continu de ‘perfecte omstandigheden’ te creëren, zodat hun partner of kind niet nog meer gaat gebruiken. Ze worden bijna net zo geleefd door de verslaving als de verslaafde zelf.” NK biedt ook hulp aan naasten en breidt dit aanbod zelfs uit. Zo kunnen naasten sinds kort gratis de online module ‘Naast jou’ volgen. Deze wordt begeleid door een verslavingsconsulent van Advies & Informatie, zoals Ilke. Ilke vertelt ons over de problemen die naasten ervaren en hoe de module hen helpt om hun eigen leven te verbeteren.

Ilke: “De invloed van de verslaving van de ander op jouw eigen leven, begint al ’s ochtends vroeg. ‘Hoeveel heeft hij gisterenavond gedronken, kan hij nu de kinderen wel naar school brengen.’ Ze kunnen niet op de ander bouwen, en zijn de hele tijd bezig met het oplossen van problemen. Ze bellen bijvoorbeeld zelf het werk of de school van hun partner of kind. ‘Ja sorry, hij kan niet komen want hij is ziek.’ Daarbij zie je dat ze zichzelf vaak wegcijferen, tot het moment dat het allemaal te veel wordt, en ze juist vol de confrontatie aangaan en hun onbegrip en teleurstelling ventileren. Dat is natuurlijk volledig te begrijpen. Maar zowel beschermen als aanvallen helpt niet.”

Altijd rommel opruimen

Ilke probeert partners, ouders en andere naasten handvatten te bieden om op een andere manier met de situatie om te gaan, die uiteindelijk meer oplevert. Ilke: “Door je partner, kind of ouder voortdurend te beschermen en zijn of haar rommel op te ruimen, ervaart hij of zij zelf geen consequenties van het gedrag. Denk aan een moeder die zelf informatie gaat verzamelen voor het werkstuk van haar kind, zodat hij geen onvoldoende haalt. Een partner die ook ’s avonds laat nog voor eten zorgt, ongeacht het tijdstip waarop iemand thuis komt. Mensen met een verslaving moeten zelf ervaren dat hun gedrag consequenties heeft, want dat motiveert om hulp te zoeken. Naasten moeten dus leren om grenzen te stellen. Tegelijk is het ook belangrijk om te beseffen dat iemand met een verslaving nauwelijks nog grip heeft op zijn of haar gedrag. Boos worden, smeken, dreigen: het helpt allemaal niet. Naasten kunnen het gedrag van de ander niet veranderen, maar wél hun eigen gedrag en hoe ze omgaan met de ander.”

Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, en daarom biedt NK daar hulp bij.  Naasten kunnen bellen met Advies & Informatie voor een luisterend oor en advies. Voor meer hulp kunnen ze de online module ‘Naast jou’ volgen, die op een praktische en doelgerichte manier helpt om stappen te zetten. Daar helpen ze niet alleen zichzelf mee, maar uiteindelijk zorgt het grenzen stellen en de betere, positievere communicatie er ook voor dat mensen met een verslaving sneller de stap zetten naar hulp. Ilke legt uit hoe de module werkt aan de hand van drie van de vijf thema’s in de module.

Zorgen voor jezelf

Ilke: “Bij het onderdeel Zorgen voor jezelf gaan naasten de balans opmaken van hun leven. Ze gaan een doel formuleren. Veel naasten vinden het moeilijk om een doel te formuleren voor henzelf. Ze zeggen dan bijvoorbeeld: ‘Ik wil dat mijn partner minder drinkt.’ Door feedback te geven op hun doelen, proberen we dat doel zo te formuleren dat het over hén gaat. Bijvoorbeeld: ‘Ik wil er zelf meer op uit trekken met vriendinnen om meer te genieten van mijn leven.’ Samen werken we aan concrete en haalbare doelen.”

Grenzen stellen

Ilke: “Grenzen stellen doe je om jezelf te beschermen, maar ook om voor de ander de consequenties duidelijk te maken. In deze module stellen we vragen als: Wat zijn jouw grenzen? En wat doe je als die grenzen worden overtreden? We helpen mensen grenzen te stellen die ze ook consequent kunnen bewaken, op een manier die niet direct de confrontatie aangaat met de ander. Bijvoorbeeld: ‘Als jij gedronken hebt, ga ik niet ’s avonds op de bank met jou tv kijken, maar dan ga ik boven een boek lezen.’ Dat is prettiger voor jezelf, maar het zorgt er ook voor dat de ander de consequenties ervaart zonder dat hij of zij zich aangevallen voelt.”

“Ook communicatie komt hier aan bod, want hoe maak je die grenzen duidelijk aan de ander? We leren de naasten onder meer om vanuit zichzelf, vanuit hun eigen gevoelens te communiceren. Benoem concreet wat je ziet en wat dat met je doet. Dus niet ‘Jij houdt nooit rekening met mij, dus ik ook niet meer met jou’ maar bijvoorbeeld ‘Je hebt de afgelopen week elke avond online zitten gokken. Dat geeft mij een eenzaam en verdrietig gevoel. Ik ga dus voortaan, als jij gaat gokken, naar mijn zus op bezoek.”

Plezier, vriendschap en steun

Ilke: “De vraag ‘Wat vind jij nu eigenlijk leuk om te doen, waar krijg je energie van?’ kan voor naasten heel confronterend zijn. De ruimte die ze voor zichzelf nemen, is geleidelijk steeds kleiner geworden. Als ze er dan bij stilstaan hoe hun leven twee jaar geleden was en hoe het nu is, zien ze pas hoezeer ze de speelbal zijn geworden van de verslaving van de ander. Met kleine stapjes worden naasten dan gestimuleerd om weer iets voor zichzelf te doen. Een stukje wandelen na het eten, koffie drinken met een vriendin, naar een pretpark met de kinderen. In deze fase gaan we samen met de naaste activiteiten uitkiezen, plannen en evalueren. Dat kan soms om heel kleine dingen gaan. Bijvoorbeeld elke ochtend voor de spiegel jezelf een compliment geven, of stilstaan bij wat goed is gegaan. Naasten zijn vaak hun zelfvertrouwen en zelfwaardering kwijtgeraakt. Wij proberen hen op deze manier weer positiever in het leven te laten staan.”

Laagdrempelig en herkenbaar

Deze en de andere twee thema’s van de module (Belang van veiligheid en Stoppen met beschermen) worden door de deelnemers aan de module erg gewaardeerd. Ilke: “Ze vinden het heel prettig dat er nu ook iets voor hén is. De module is heel laagdrempelig omdat je die kunt volgen op elke plek en tijd die je wilt. Naasten vinden de thema’s ook heel herkenbaar. Er komt een wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van de module, maar naasten geven zelf al aan dat het werkt. Naasten voelen zich vaak zo machteloos, het is heel fijn om ook voor hen iets te kunnen betekenen, zodat ook zij weer meer grip krijgen op hun leven. Er speelt vaak zoveel ‘achter de voordeur’. Het is fijn dat ze weten dat er ook iemand voor hen is!”

Meer weten?

Naasten kunnen op werkdagen contact opnemen met Advies & Informatie via hulp@novadic-kentron.nl of telefoonnummer 073-689 90 90. Dit kan voor een gesprek over de situatie thuis, maar naasten kunnen zich hier ook aanmelden voor de online module ‘Naast jou’. De module is gratis en kan ook gevolgd worden door naasten van mensen die niet in behandeling zijn bij NK. De module is door NK-medewerkers Saskia Noach, Henny Bongers en Ilke van der Sangen ontwikkeld en gebaseerd op CRAFT. CRAFT staat voor Community Reinforcement Approach Family Training en is een variant op de bewezen effectieve behandelmethode CRA, waarbij gewerkt wordt aan een gezonde, positieve en prettige leefstijl. Meer over ons aanbod voor naasten vind je op novadic-kentron.nl/naasten.