Preventie in coronatijd: “Ik was bang dat ik de nonverbale communicatie zou missen, maar dat valt mee”

Dat corona ook een enorme impact heeft op de geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg, zal niemand verbazen. Veel mensen zullen daarbij niet meteen denken aan de afdeling Preventie, maar ook hier waren drastische aanpassingen nodig. Plotseling kon er geen direct contact meer zijn met individuen en groepen mensen – toch de core business van onze preventiewerkers vóór de coronacrisis. Ouderavonden, deskundigheidsbevordering, lessen op scholen, KOPP/KOV-groepen, voorlichting op festivals en evenementen, advies- en nazorggesprekken met beginnende gebruikers, ouders en leerkrachten: het kon allemaal niet meer. Preventiewerkers vertellen welke invloed de coronacrisis heeft op hun werk. Over lachgastankdoppen, kwetsbare kinderen en thuisdrinkers.

Waar hangen de hanggroepen uit?

Patrick van Zon, outreachend preventiewerker in de regio Den Bosch Oss, zit in enkele gemeentelijke netwerkoverleggen en zoekt samen met jongerenwerkers hanggroepen op. Patrick: “Tsja, die hanggroepen zijn er nog wel, met name op parkeerplaatsen waar ze met hun auto’s bij elkaar komen. Maar op die momenten kunnen wij die groepen niet bezoeken, dan wordt het te druk en is het lastig om op afstand te blijven. Op dit moment rij ik met het jongerenwerk wel naar die plekken, allebei in de eigen auto, als er geen jongeren zijn. We kijken dan naar attributen die kunnen wijzen op gebruik, zoals doppen van lachgastanks. Zo houden we zicht op de markt. Contact met jongeren, maar ook met samenwerkingspartners, gaat nu vooral digitaal: met jongeren via WhatsApp en Facebook bijvoorbeeld, met netwerkpartners via beeldbellen en videoconferencing. Ook voor voorlichtingsboodschappen gebruiken we social media. Zo hebben we laatst met een aantal collega’s een filmpje gepost, waarin we wijzen op de extra risico’s van gebruik door corona.”

Gebruik tijdens coronacrisis extra risicovol

Daniëlle Ketelaars is coördinator van onze testlocaties. Daniëlle: “Wij adviseren om drugsgebruik zoveel mogelijk uit te stellen, zolang de coronarichtlijnen van het RIVM van kracht zijn. Drugsgebruik brengt altijd risico’s met zich mee, maar in de huidige situatie zijn de risico’s groter. Het gebruik van drugs verlaagt de weerstand en maakt gebruikers vatbaarder voor de negatieve gevolgen van het virus. Gebruikers die recentelijk drugs hebben gekocht die ze niet helemaal vertrouwen of waar ze nare ervaringen mee hebben gehad, kunnen nog wel terecht bij onze testservice. Dat kan niet meer door binnen te lopen, ze moeten een afspraak maken. En niet bij onze zeven locaties, maar slechts bij drie: Breda, Den Bosch en Tilburg. Naast het testen op afspraak  gelden vanwege corona ook nog extra voorwaarden: thuisblijven als jij of één van je huisgenoten verkoudheidsklachten heeft, alleen komen, altijd anderhalve meter afstand bewaren en voor de test je handen wassen. Er wordt niet op locatie getest, dus het sample wordt altijd opgestuurd voor analyse. We vragen daarom bezoekers vooraf een formulier te downloaden en in te vullen. Ook kan het hierdoor wat langer duren voordat de uitslag beschikbaar is.” 

Ook na de coronacrisis op afstand vinger aan de pols houden

Mathijs de Croon voert vooral motiverende en adviesgesprekken met beginnende gebruikers, ouders en leerkrachten. Mathijs: “Er komen niet veel nieuwe jongeren bij voor wie gebruik een probleem begint of is geworden. Dat is logisch, omdat de scholen dicht zijn en andere partners als jongerenwerk en politie ook nauwelijks meer contact hebben met jongeren. Ouders weten me nog wel regelmatig te vinden, dat gaat bijvoorbeeld via andere ouders. En wat ik merk, is dat jongeren met wie de gesprekken al gestopt waren, toch weer contact zoeken. Uiteraard gaan die nu telefonisch of via WhatsApp. In het begin was ik bang dat ik dan heel erg de nonverbale communicatie, gelaatsuitdrukking bijvoorbeeld, zou missen. Maar dat is meegevallen. Sterker nog, ik denk dat ik ook in de periode na corona meer op afstand een vinger in de pols ga houden. Een eerste gesprek en de afsluiting blijven bij voorkeur face to face, maar andere gesprekken kunnen prima op afstand.”

Negatieve spiraal

Alex van Dongen leidt verslaafde druggebruikers (voornamelijk GHB-cliënten) naar onze behandeling en ondersteunt hen na hun behandeling. Alex: “Wat de crisis betekent voor mij bij de begeleiding en ondersteuning van mijn klanten? Ik wil die vraag direct omdraaien: wat betekent corona voor de mensen die ik begeleid en ondersteun? Voor hen heeft deze crisis grote gevolgen. Veel GHB-gebruikers, maar ook gebruikers van andere middelen, zijn in een negatieve spiraal terecht gekomen waarbij op alle leefgebieden problemen zijn ontstaan. Sommigen raken uiteindelijk dakloos. Er is altijd wel enige motivatie om aan hun herstel te gaan werken. Maar de voorwaarden om in behandeling te kunnen, vragen veel administratieve handelingen. Zo heb je bijvoorbeeld een ID nodig. En zo’n aanvraag gaat nu aanzienlijk lastiger door onder meer beperkte openingstijden bij veel instanties, zoals de gemeente en banken. Ook hebben mijn cliënten vaak niet een mobiel die altijd werkt en opgeladen is. Daarom ga ik wel gewoon naar mijn cliënten toe, maar houd wel anderhalve meter afstand.”

Kwetsbare kinderen

Yvonne Rühl, senior preventiewerker met focus op KOPP/KOV (Kinderen van ouders met psychische problemen/kinderen van ouders met verslavingsproblemen): “Vanaf het begin van de coronacrisis was er in de media en vanuit de overheid ook aandacht voor kwetsbare kinderen. Dat zijn onder andere kinderen die deelnemen aan onze KOPP/KOV-groepen. De groepsactiviteiten voor deze kinderen, die we samen met de GGZ uitvoeren, gingen uiteraard niet door. We hebben de gezinnen echter niet uit het oog verloren. We bellen regelmatig met de kinderen of hun ouders en bespreken met hen wat we voor hen kunnen doen nu de groepen niet doorgaan. Voor de jongste kinderen hebben we een filmpje gemaakt met leuke activiteiten. Via sociale media hebben we onze netwerkpartners opgeroepen oog te hebben voor de stressvolle thuissituaties die in gezinnen met psychische problemen vaak voorkomen. Dat heeft geleid tot contacten met sommige gezinnen om hen een steuntje in de rug te geven. We belden regelmatig met deze ouders om ervoor te zorgen dat de stress niet te hoog opliep. Landelijk is er een speciaal coronadossier aangelegd waar NK Preventie aan heeft meegewerkt.”

Training voor naasten

Hiernaast is Yvonne Rühl actief op het gebied van betrokkenheid familie en andere naasten: “Onze afdeling geeft ook advies, informatie en ondersteuning aan mensen uit de directe omgeving van gebruikers. Naasten vragen steeds vaker hulp aan NK. Om deze reden hebben we de ondersteuning uitgebreid. Naast digitale ondersteuning en gesprekken is er nu een online naastenmodule en een CRAFT-groepstraining. De CRAFT-groepstraining leert naasten beter om te gaan met de verslaving in hun omgeving. Naasten leren beter voor zichzelf te zorgen en leren hoe zij een verslaafde kunnen motiveren om te stoppen of te minderen. Dit najaar starten we in de regio Oss met de CRAFT-groepstraining. Op maandag 18 mei geeft NK Preventie een webinar over de CRAFT-groepstraining, die alleen te volgen is voor de medewerkers van Ons Welzijn. Enerzijds om hen te informeren over dit aanbod en anderzijds om met hen in gesprek te gaan over de samenwerkingsmogelijkheden op dit thema.”

Stijging in alcoholgebruik

Bernard van ’t Klooster is aandachtsfunctionaris alcohol. Bernard: “De maatregelen tijdens de coronacrisis hebben invloed op het alcoholgebruik in Nederland. Veel mensen gingen meer drinken. Een logisch gevolg van het sluiten van de horeca, maar ook verveling en het mooie weer hebben hier invloed op. De toename van alcoholgebruik vergroot, met name in deze stressvolle periode, de kans op problemen. Jongeren lijken juist minder te drinken: de ziekenhuizen hebben de afgelopen maanden geen ‘comazuipers’ behandeld. Wij hebben voor netwerkpartners in het sociale domein en de eerste lijn, die regelmatig met alcoholproblemen te maken krijgen, tien tips uitgewerkt die zij kunnen gebruiken in deze coronatijd. We hebben deze verspreid via LinkedIn en onze eigen communicatiekanalen met het sociale domein. Dit heeft een aantal keer geleid tot vragen en casusbesprekingen. Ook zijn we een paar keer door de Brabantse kranten benaderd over de gevolgen van de coronacrisis voor het alcoholgebruik.”

Zelf informatie of advies nodig over hulp, gebruik of middelen?

Naast de aangepaste activiteiten van Preventie, zijn wij uiteraard ook telefonisch bereikbaar via Advies en Informatie op 073-689 90 90! Ook hebben we een Facebookpagina: Facebook Novadic-Kentron Preventie waar we actuele informatie plaatsen.