Xtc: een onderschatte drug?

Eind 2018 werd in verschillende media gepleit voor het legaliseren van xtc. Xtc wordt immers voornamelijk recreatief gebruikt, heeft nauwelijks verslavingspotentieel en zuivere xtc zou minder schadelijk voor de gezondheid zijn dan legale middelen als alcohol en tabak. Legaliseren zou bovendien criminelen de wind uit de zeilen nemen. Als expert op het gebied van middelen en verslaving vonden we het belangrijk hierin enkele nuances aan te brengen en een tegengeluid te laten horen. Het gebruik van xtc, al of niet zuiver, heeft namelijk wel degelijk serieuze gezondheidsrisico’s. Bovendien willen we ook tegenwicht bieden tegen de verregaande normalisering van drugsgebruik. Daarom schreef senior preventiewerker en drugsexpert Alex van Dongen een gastopinie, die geplaatst werd in het Brabants Dagblad en BN de Stem. We vroegen Alex waarom xtc toch echt niet zo onschuldig is, én vroegen bovendien enkele cliënten hoe zij tegen legalisering aankijken.

Agressie of overdosis

Alex: “In het pleidooi voor legalisering wordt gesteld dat gebruik in vergelijking met bijvoorbeeld alcohol nauwelijks gezondheidsrisico’s geeft. Dat is appels met peren vergelijken. Schade bij alcohol is op korte termijn vaak gevolgschade, zoals rijden onder invloed en agressiedelicten;  gezondheidsschade ontstaat vaak pas op lange termijn. Het grootste risico van xtc is juist een overdosis. Dat zijn verschillende soorten risico’s die lastig met elkaar te vergelijken zijn. Ook de aantallen lopen enorm uiteen. Veel meer mensen drinken alcohol, dus komen incidenten als gevolg hiervan ook vaker voor. Maar dat wil niet zeggen dat xtc niet schadelijk is.”

Familie van overleden gebruikers

Ook bij de lagere risico’s van zuivere xtc plaatst Alex kanttekeningen. Hij weet uit testresultaten van het Drugs Informatie en Monitoring Systeem (DIMS) dat slechts bij uitzondering vervuilde xtc wordt aangetroffen. Er overlijden meer mensen na het gebruik van xtc met alleen de werkzame stof MDMA dan na het gebruik van vervuilde pillen.

Alex: “Ik weet uit mijn contacten met gebruikers, ouders en netwerkpartners dat gebruik van xtc – ook gebruik van ‘zuivere’ xtc – wel degelijk tot gezondheidsklachten kan leiden. Sommige frequente gebruikers hebben klachten als depressieve gevoelens, concentratie- en waarnemingsproblemen. Maar het kan ook acuut fatale gevolgen hebben. Twee keer heb ik contact gehad met de familie van overleden gebruikers. Eén keer werd dat veroorzaakt door overgevoeligheid voor MDMA en één keer door het slikken van meerdere pillen op een avond. Gebruikers weten wel dat meerdere pillen op een avond nemen gevaarlijk is, maar zodra zij onder invloed zijn, verandert de risicobeoordeling. En dan doen ze het toch, ook al kennen ze de feiten.”

Alex pleit voor de uitbreiding van de DIMS-testlocaties, waarvan er in Brabant zeven zijn: Breda, Den Bosch, Eindhoven, Helmond, Oss, Roosendaal en Tilburg. De openingstijden zouden verruimd moeten worden en de laboratoriumcapaciteit vergroot. Alex: “Je houdt dan goed zicht op de markt en kunt met gebruikers in gesprek over gebruik en risico’s.”

Een miljard pillen

Daarnaast heeft Alex bedenkingen bij de veronderstelling dat legaliseren drugscriminelen de wind uit de zeilen zou nemen en het aantal illegale dumpingen van drugsafval zou terugdringen. Alex: “Uit onderzoek blijkt dat slechts een klein deel van de in ons land geproduceerde xtc voor de Nederlandse markt bestemd is. Het leeuwendeel is voor de export. Dat is ook logisch, omdat in het buitenland veel meer betaald wordt voor de xtc. Schattingen uit 2017 geven aan dat in ons land in dat jaar bijna een miljard xtc-pillen werden geproduceerd met een straatwaarde van een kleine 20 miljoen euro.”

Kansloos

Alex: “Legaliseren van xtc is dus zeker niet het ei van Columbus: niet voor het voorkomen van gezondheidsproblemen, en niet voor het terugdringen van criminaliteit. Ik verwacht ook zeker niet dat hiervoor binnen de politiek een groot draagvlak zal zijn. Een voorstel om xtc te legaliseren of reguleren lijkt op voorhand kansloos. Dat betekent zeker niet dat onze organisatie voorstander is van het criminaliseren van gebruik en gebruikers. Wij zijn juist voorstander van het niet strafbaar stellen van het bezit van middelen die voor eigen gebruik zijn bestemd.”

“Uiteindelijk is het goed dat deze proefballon opgelaten werd. Ik hoop dat de discussie aanleiding vormt om het huidige drugsbeleid tegen het licht te houden en na te denken over wat nodig is om problemen door xtc, maar ook door andere middelen, te voorkomen. Een goede monitoring, adequate preventie en voorlichting en effectieve behandelmethoden zijn daarbij cruciale instrumenten.”

Wat vinden cliënten?

Pieter*: “Ik snap niet dat ze van plan zijn xtc te legaliseren. Dat er geen gezondheidsrisico’s zijn bij zuivere xtc is absolute nonsens. Ik heb genoeg overdoseringen gezien die leidden tot ziekenhuisopnames door bijvoorbeeld oververhitting of psychoses. Het zijn gewoon harddrugs, die zorgen voor een enorme kater. Maar ook depressies, omdat de geluksstofjes die je aanmaakt, op raken. En ook de criminaliteit zal niet verdwijnen. Ik denk dat het overgrote deel van alles wat in Nederland geproduceerd wordt naar het buitenland gaat. We hebben hier de meeste kennis.”

Sara*: “Voor de gezondheid zou het wel kunnen helpen. Als xtc legaal gemaakt wordt, kan de kwaliteit in de gaten gehouden worden. Er is volgens mij nu veel rotzooi op de markt, je weet nooit precies wat je slikt. Of het drugscriminaliteit tegen gaat? Zou kunnen, maar die laten zich toch niet stoppen. Die komen vast met sterkere pillen zoals die bij mijn vriendengroep in ieder geval geliefder waren, of met iets nieuws. Ik zit niet in dat productiewereldje, maar weet wel dat het om heel veel geld gaat. Dat laten ze zich niet zomaar afpakken.”

Karel*: “Legaliseren zal niet beter zijn voor de gezondheid. Ik denk dat er weinig vervuiling is, ik hoor of lees daar niets over. En je kunt nu ook altijd pillen laten testen. Ik denk dat legaliseren eerder nadelig is. Ik verwacht dat er meer mensen zullen kiezen om te gaan gebruiken, dat er meer gebruikt gaat worden en al op jongere leeftijd. Ook zal legaliseren geen oplossing zijn voor de criminaliteit. Ik denk dat het meeste direct naar het buitenland gaat.”

* Pieter, Sara en Karel zijn gefingeerde namen.