Hoe ontstaat het?
Verslavende middelen maken misbruik van dit beloningssysteem. Ze overspoelen je hersenen met dopamine. Véél meer dan bij natuurlijke beloningen als eten of bewegen.
- Bij nicotine is de hoeveelheid dopamine ongeveer twee keer zo hoog als normaal.
- Bij cocaïne zelfs vier keer zo hoog.
Daardoor denken je hersenen: dit is belangrijk, dit moet ik onthouden!
Je brein leert dat het middel ‘belangrijk is om te overleven’ en gaat actief op zoek naar signalen die eraan herinneren. Zo kan iemand die herstellend is van alcoholverslaving ineens een sterke zucht voelen bij het zien van een wijnglas. Ook al zit er jus d’orange in.
Daarnaast slaat het brein de herinnering aan het gebruik én de omstandigheden waarin dat gebeurde heel goed op. Daardoor kun je zelfs jaren later ineens verlangen naar het middel, als je iets meemaakt dat daaraan herinnert.
Gewenning
Na een tijd went je brein aan de hoge hoeveelheid dopamine. Wat eerst een enorme kick gaf, voelt steeds normaler. Daardoor:
- geniet je minder van gewone dingen;
- heb je steeds meer van het middel nodig om hetzelfde gevoel te krijgen.
Geen enkele natuurlijke prikkel (zoals lekker eten, muziek of contact met anderen) kan datzelfde gevoel nog evenaren.
Herprogrammeren van het brein
Het goede nieuws: je hersenen kunnen zich weer herstellen. Als je stopt met gebruiken, leren je hersenen stap voor stap dat het niet meer nodig is om naar die prikkel te zoeken. Je kunt dan weer plezier ervaren in andere dingen, maar dat heeft tijd nodig.
Je blijft wel gevoeliger voor de prikkels die ooit met het gebruik te maken hadden. Daarom is het belangrijk om alert te blijven, vooral in situaties waarin je stress ervaart of verleidingen tegenkomt.
Wat kun jij doen?
Bij NK helpen we je om je brein opnieuw te ‘herprogrammeren’. Dat doen we met de Community Reinforcement Approach (CRA) – een aanpak die werkt met beloningen.
Samen met jou zoeken we naar gezonde, positieve beloningen: dingen die voldoening geven en goed zijn voor je herstel. Denk aan:
- hobby’s en activiteiten waar je energie van krijgt;
- sociale contacten en steun van mensen om je heen;
- werk of dagbesteding die structuur geeft;
- aandacht voor ontspanning, bewegen en zelfzorg.
Zo leert je brein stap voor stap weer genieten van dingen die écht goed voor je zijn.